Niyə bəzi ölkələrdə həbsxanadan qaçmaq cinayət sayılmır?
Həbsxanadan qaçmağın hər yerdə ağır cəzaya səbəb olduğunu düşünürsənsə, yanılırsan. Bəzi ölkələrdə məhbusların qaçmağa cəhdləri tamam fərqli anlayışla qarşılanır. Üstəlik, bu ölkələr Avropanın mərkəzində yerləşir. Almaniya, Belçika, Hollandiya və İsveçdə azadlıq istəyi təbii hüquq kimi qəbul edilir. Bu da həbsxanadan qaçmağı birbaşa cinayətə çevirir. Bəs niyə?
Sfera.az bu barədə maraqlı yazı təqdim edir.
Tarix boyu həbsxanadan qaçmaq ədəbiyyat və kinoda tez-tez rast gəlinən mövzu olub.
Bu insan instinkti “Böyük Qaçış” və “Həbsxanadan Çıxış” kimi əsərlərdə dramatikləşdirilsə də, real dünyada əksər hüquq sistemləri qaçışı ciddi şəkildə cəzalandırır. Lakin Almaniya, Belçika, Hollandiya və İsveç kimi ölkələrdə azadlıq istəyi insan təbiətinin əsas hissəsi kimi qəbul edilir.
Bu perspektiv məhbusun qaçmaq cəhdinin hüquq kimi qəbul edilməsinə əsaslanır. Yəni məhbus təkcə qaçmağa cəhd etdiyinə görə cəzalandırılmır, prosesdə zorakılıq edirsə, dövlət əmlakına ziyan vurursa, vəziyyət dəyişir.
Bu konsepsiya yeni ideya deyil: onun mənşəyi 16-cı əsrə aiddir.
İspan filosofu Fransisko Suarez sərt cəzalardan və qeyri-sağlam həbsxana şəraitindən qaçmağı insanın təbii hüququ kimi müəyyənləşdirib. Onun fikrincə, təbii qanun insan həyatının qorunmasını hər şeydən üstün tuturdu. 18-ci əsrdə Cesare Beccaria cinayət və cəza arasındakı əlaqəni daha humanist əsaslar üzərinə qoydu və cəzaların mütənasib və zəruri olduğu müddətcə qanuni olduğunu müdafiə etdi. Bəzi Avropa ölkələrinin bu gün həbsxanadan qaçmağı birbaşa cinayət hesab etməməsinin arxasında bu tarixi fikirlər dayanır.
Bəs hər qaçış həqiqətən günahsızdırmı?
Təbii ki, qaçışın tamamilə “təmiz” olması gözlənilir. Almaniya kimi ölkələrdə məhbus heç kimə zərər vermirsə, zorakılıq etmirsə, qaçarkən dövlət əmlakına ziyan vurmursa, əlavə cəza almır.
Amma məsələn, mühafizəçiyə hücum edirsə, qapıları sındırırsa və ya dövlət əmlakından istifadə edərək qaçırsa, bu hərəkətlər cinayət sayılır. Belə ki, nəzəri olaraq, kimsə sadəcə olaraq qapını açıq qoysa və məhbus çölə çıxsa, o, cəzasız qala bilər. Ona görə də əksər qaçışlar məzuniyyətə çıxandan sonra geri qayıtmamaq şəklində baş verir.
Aysel
