Hər evdə ölüm qoxusu: Ətirli şamlar bizi səssizcə öldürür?
Bir çox insanlar evlərini rəngli ətirli şamlar olmadan təsəvvür edə bilmirlər. Şamın yumşaq parıltısı və sakitləşdirici aroması otağı orqanizm və zehnimiz üçün sakit bir sığınacağa çevirə bilər. Bununla belə, son elmi sübutlar göstərir ki, bu məşhur ev əlavələri sağlamlığımıza ciddi ziyan vuran görünməz qapalı çirkləndiricilərin mənbəyi ola bilər.
Sfera.az bildirir ki, son araşdırmalar şamlar xoş qoxularla yanaşı həyatımıza ciddi sağlamlıq problemləri də gətirdiyini sübut edib.
Purdue Universitetində aparılan bir araşdırma, ətirli şamların dizel mühərrikləri ilə müqayisə edilə bilən daxili hava çirklənməsinə səbəb olduğunu müəyyən edib. Terpenlər, mum ərimələrinin aromasından məsul olan kimyəvi birləşmələr, evlərdə mövcud olan ozonla reaksiya verərək əhəmiyyətli dərəcədə çirklənmə yaradır. “Environmental Science & Technology Letters” jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, çirklənmə qaz sobaları və dizel mühərrikləri ilə müqayisə edilə bilər.
Purdue laboratoriyasında aparılan bir araşdırma bu hissəciklərlə bağlı potensial sağlamlıq risklərini müəyyən edərək, əlavə toksikoloji tədqiqatlara ehtiyac olduğunu göstərib. Tapıntılar sağlamlıq risklərini azaltmaq üçün bina dizaynında və HVAC sisteminin işində qapalı hava keyfiyyətinin nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır.
Birmingem və Mançester Universitetlərinin Nature Communications jurnalında dərc edilən araşdırma da müəyyən edib ki, şam yandırmaq kimi hava çirkliliyinə qısa müddətli məruz qalma belə beyin funksiyasına təsir edir. PM2.5 hissəciklərinin tənəffüs edilməsi, insanın burun və ya ağızdan nəfəs almasından asılı olmayaraq, diqqət və emosiyaların tanınması kimi koqnitiv qabiliyyətləri zəiflədir.
Havanın çirklənməsinin fiziki təsirləri yaxşı bilinsə də, bu tədqiqat onun uşaqlarda demans və əqli qüsurla əlaqəli şüuraltı təsirlərinə dair sübutları əlavə edir. Tədqiqatda yanan şam və ya adi hava ilə havalandırılmayan bir otaqda bir saat keçirmədən əvvəl və sonra sınaqdan keçirilmiş 26 böyük iştirak edib.
Nəticələr bu cür məruz qalmadan sonra mürəkkəb tapşırıqlar üzrə zehni performansın əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdiyini göstərib. Tədqiqatçılar şəxsi məruz qalmağı azaltmaq üçün yemək bişirərkən otaqları havalandırmaq və ya şamları söndürməklə qapalı havanın çirklənməsini azaltmağı məsləhət görürlər.
2022-ci ildə “Indoor Air” jurnalında dərc edilən Danimarka araşdırması, şamdan istifadə ilə ürək-damar və tənəffüs xəstəlikləri arasında əlaqəni nəzərdən keçirib. Müəlliflər qeyd ediblər ki, təsirin daha dəqiq qiymətləndirilməsi ilə təcrübələrə ehtiyac var.
Ətirli şamlar, şübhəsiz ki, otağın atmosferini yaxşılaşdırsa da, onların hava keyfiyyətinə potensial təsirindən xəbərdar olmaq vacibdir. Məlumatlı seçimlər edərək və daha təhlükəsiz həll yollarını qəbul etməklə, potensial sağlamlıq risklərini minimuma endirməklə yanaşı, şamların istiliyindən və qoxusundan həzz ala bilərsiniz.
Aynil
