Britaniyanın “HarperCollins” nəşriyyatı müasir tələbləri nəzərə alaraq Aqata Kristinin əsərlərinin mətnlərini redaktə etmək qərarına gəlib.

Sfera.az bildirir ki, yeni nəşrlər Puaro və Miss Marpl romanlarından naşirlərin müasir oxucular üçün təhqiramiz ifadələr ehtiva etdiyi orijinal hissələri yenidən nəzərdən keçirəcək və ya siləcək.

Ədəbiyyat tənqidçilərinin sözlərinə görə, Aqata Kristi romanlarının yeni nəşrləri həssas oxuculara zərər verməmək üçün reviziyalarla buraxılacaq. Yeni nəşrlərin rəqəmsal versiyalarında detektiv janr klassikinin 1920-1976-cı illər arasında yazdığı və guya təhqirlər, personajların fiziki xüsusiyyətlərinə hörmətsizlik və ya etnik mənsubiyyətdən bəhs edən mətnlərdə onlarla dəyişiklik var. Bu, xüsusilə İngiltərədən kənarda baş verən hadisələrdəki yerlərə aiddir.


Belə ki, Miss Jane Marple və Hercule Puaronun monoloqları dəyişdirilib, hətta mətndən çıxarılıb. Tez-tez "rəğbətsiz" personajların danışdıqları dialoq fraqmentləri də kəsilib. Məsələn, 1937-ci ildə Puaronun “Nildə ölüm” romanında xanım Allerton bir qrup uşağın onu incitməsindən şikayətlənir.


"Onlar geri qayıdırlar və baxırlar, gözləri sadəcə iyrəncdir. Daim axan burunları da var və mən inanmıram ki, uşaqları sevirəm." - orijinalda yazılmışdır.
 

Yeni nəşrdə bu ifadə aşağıdakı kimi qısaldılıb: "Geri qayıdırlar və baxırlar və baxırlar. Mən inanmıram ki, uşaqları çox sevirəm".
 

Bəzi şifahi ifadələr də dəyişdirilib: “Şərq” ifadəsi çıxarılıb. Bəzi hallarda digər təsvirlər də dəyişdirilib. Məsələn, əslən gülən kimi təsvir edilən qaradərili qulluqçu hadisəyə susmağın lazım olduğunu anladığı anda yeni nəşrdə “qara” deyil, “gülümsəmək” deyil, sadəcə olaraq “baş yelləmək” ifadəsi işlədilir.
 

1964-cü ildə yazılmış "Miss Marple's Caribbean Mystery" romanının yeni nəşrində həvəskar bir detektiv ona gülümsəyən Qərbi Hindistanlı otel işçisinin "incə ağ dişləri" olduğunu düşünür. Amma indi “gözəl dişlər”lə bağlı istinadlar da silinib. Eyni kitabda görkəmli qadın personajlardan birinin "heykəltəraş kimi qara mərmərdən hazırlanmış gövdəsi" olduğu təsvir edilir. Lakin redaktə edilmiş versiyada bu təsvir yoxdur.
 

Misirdə minilliklər boyu yaşamış bir etnik qrup olan nubiyalılara istinadlar Nildəki Ölümdən çıxarılıb və "Nubiyalı qayıqçı" sadəcə "qayıqçı" olaraq qalıb.


Kristinin 1920-ci ildə yazdığı "The Curious Affair at Stiles" adlı debüt romanındakı dialoqun mətni dəyişib, burada Puaro bir dəfə digər personajın “yəhudi" olduğunu qeyd edib. İndi isə kitabda belə açıqlamalar verilmir.


1979-cu ildə "Miss Marple's Last Things" kolleksiyasında "Hindistanlılar və Yerlilər" yox, "yerlilər" yazılıb.
 

Bütün yenidən işlənmiş kitablarda irqi təsvirlər dəyişdirilib və ya silinib, o cümlədən “Karib dənizi sirri”ndə qəhrəmanın gecə vaxtı otel otağına gedərkən kolların arasında qaradərili qadını görmədiyi bütöv bir keçidin yoxa çıxması.
 

"Bu, Aqata Kristinin yaradıcılığında ilk dəfə deyil ki, dəyişikliklərə məruz qalır. Onun 1939-cu ildə yazdığı "On balaca hindli" romanı əvvəllər başqa ad altında və "irqçi" ifadəsi olmadan nəşr olunub"- deyə nəşrin müəllifləri yekunlaşdırıblar.

Aysel

Sfera.az