Yeniyetmələrin ailə cinayətləri - Onları zorakılığa vadar edən nədir?

Son zamanlar Azərbaycanda yeniyetmələr tərəfindən ailə üzvlərinə qarşı bir neçə ağır cinayət törədilib. Həmin cinayətlər nəticəsində bir neçə valideyn dünyasını dəyişib və bu cür əməllər onları tanıyanlarda, eləcə də cəmiyyətimizdə ciddi narahatlıq yaradıb. 
Sumqayıtda iki qardaşın atalarını döyərək qətlə yetirməsi, Goranboyda isə 15 yaşlı yeniyetmənin anası və nənəsini öldürməsi dəhşətli faktlardan xəbər verir.

Bəs yeniyetmələrin belə ağır cinayət əməlləri törətməsinin səbəbi nədir? 

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən psixoloq Ülkər Məhərrəmovanın sözlərinə görə, son dövrlərdə ailə daxilində valideyn-övlad münasibətlərində ciddi gərginliklərə tez-tez rast gəlinir.

Onun müşahidələrinə əsasən, ən çox rast gəlinən problemlərdən biri valideynlərin mobil telefonlardan həddən artıq istifadə etdiyi halda, övladlarına bunu qadağan etməsidir. "Bu isə yeniyetmələrdə qarşılıqlı anlaşılmazlıq və inamsızlıq yaradır", - deyən psixoloqun fikrincə, sosial şəbəkələrdə və texnoloji vasitələrdə nəzarətsiz şəkildə yayılan informasiyalar, uşaqların yaşına uyğun olmayan məzmunlara çıxış imkanı da onların psixoloji inkişafına mənfi təsir edir:

“Yeniyetməlik dövrü mənlik axtarışı dövrüdür. Bu dövrdə özünü sübut etmək istəyi güclənir və davranışlar daha çox emosiyalarla idarə olunur. Valideynlər bu davranışları haqsızlıq kimi qiymətləndirdikdə, dialoq yerinə mübahisələr yaranır. Bəzən bu mübahisələr faciə ilə nəticələnir”.

Mütəxəssis hesab edir ki, ailələrdə valideynlik bacarıqlarının artırılması və övladların davranışlarına empatik yanaşma vacibdir. Psixoloq qeyd etdi ki, məktəblər yalnız tədris yeri deyil, eyni zamanda düzgün tərbiyə və sosial davranışların formalaşdığı mühit olmalıdır.

Ü.Məhərrəmova həmçinin qidalanmanın da uşaqların davranışlarına təsir etdiyini vurğulayıb:

“Hormonal tərkibli, emosionallığı artıran qidalar beynin davranışa cavabdeh neyronlarına təsir edir. Bu da düşüncədən daha çox hisslərin öndə olmasına səbəb olur”.

Psixoloq əlavə edib ki, uşaqlar ətraf mühiti ailəni, cəmiyyəti, televiziya və sosial şəbəkələrdə gördüklərini güzgü kimi əks etdirirlər. Televiziya kanallarında və sosial şəbəkələrdə ailə zorakılığı, intihar və digər neqativ hallar normallaşdırılır və bu hallar cəmiyyətə mənfi təsir göstərir.

Mütəxəssis bu cür hadisələrin qarşısının alınması üçün ictimai müzakirələrin keçirilməsini, psixoloqların, həkimlərin, təhsil mütəxəssislərinin bir araya gəldiyi genişmiqyaslı konfransların təşkilini vacib sayıb:

“Məsələ kim günahkardır deyə araşdırılmamalıdır. Əsas məsələ odur ki, bu hadisələr niyə baş verir və necə edək ki, bir daha təkrarlanmasın”.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az