Bu şəkildə evlənənlər cərimə olunacaq - AÇIQLAMA

Bu gündən Azərbaycanda əmi, xala, bibi və dayı uşaqlarının evliliyinə qoyulan qadağa qüvvəyə minir.

Bu, Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi Ailə Məcəlləsinə dəyişiklikdə öz əksini tapıb. Belə ki, iyulun 1-dən nikahın bağlanmasına mane olan halların sayı artırılır.

Ailə Məcəlləsinə aşağıdakı hallar əlavə edilir.

- qardaşların və (və ya) bacıların ümumi bioloji baba və (və ya) nənəsi olan uşaqları;

- bioloji qohumluğu olan əmi (dayı) və qardaş (bacı) qızı, həmçinin bibi (xala) və qardaş (bacı) oğlu;

Maraqlıdır ki, ölkədə bu qanundan kənar evlənənlərin sayında artım ola bilərmi və bu, məsuliyyət yaradacaq? Qərar nikahdankənar uşaqların sayında artıma gətirib çıxaracaq? 

Mövcud suallarla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən sosioloq Lalə Mehralı bu məsələlərin bir qədər də insanların öz zəkalarına və analiz qabiliyyətlərinə bağlı olduğunu deyib.

Onun sözlərinə görə, əgər bir insan, qohum nikahlarının fəsadlarını bu qədər müzakirə olunmasına, izah edilməsinə, başa salınmasına baxmayaraq hələ də dərk etmirsə və bu zərərləri qəbul etmirsə, həmin insana nikahdankənar uşaq dünyaya gətirməyin təhlükələrini, fəsadlarını, eləcə də bunun ictimai, sosial və mənəvi baxımdan bizə uyğun olmadığını izah etmək də mümkün olmayacaq:

“Bir insan düşünmürsə ki, onun nikahı dövlət tərəfindən tanınmayacaq, yəni dövlətin gözündə bu birlik bir ailə sayılmır və buna baxmayaraq nikahsız şəkildə uşaq dünyaya gətirirsə, artıq bizim edə biləcəyimiz çox da bir şey qalmır. Çünki burada insanın özü başa düşməlidir: dövlət yalnız rəsmi nikah şəhadətnaməsi olduqda onu ailə kimi tanıyır. Buna baxmayaraq, kimsə gedib sadəcə vətəndaş nikahı ilə yaşayırsa, yaxud mollanın qarşısında dini nikah kəsdirib onunla kifayətlənirsə bu, normal deyil”.

Sosioloq bu cür hallarda nikahdankənar doğulan uşaqların sayı artmağa davam edərsə, bununla bağlı müəyyən mexanizmlərin tətbiqinin qaçılmaz olacağını qeyd edib. O bildirib ki, həmin uşaqların gələcəkdə bağçaya, məktəbə qəbul məsələsi, təhsil, sosial və mədəni həyatı ilə bağlı müxtəlif çətinliklər ortaya çıxacaq:

“Bütün bunlar onların qarşısında sanki dağ kimi maneələr yaradacaq. Heç bir valideyn öz övladına belə bir çətinlik yaşatmamalıdır. Heç kim övladına o utancı rəva bilməməlidir ki, onun atasının varlığı şübhə altına alınsın və ata uşaq doğulduqdan sonra gedib ərizə yazmaq məcburiyyətində qalsın ki, “mən bu uşağın atasıyam”. Bu, övladına ediləcək ən böyük haqsızlıqlardan biridir. Nikahdankənar uşaq dünyaya gətirmək və sonra uşağın atasının çıxıb bunu etiraf etməsi. Dünyada insan nəsli kəsilməyib, ailə qurmaq üçün yad insanlardan seçim imkanı kifayət qədər çoxdur”.

L.Mehralı əlavə edib ki, bütün bunlara baxmayaraq, insanların hələ də qohum nikahlarına üstünlük verməsinin səbəbini anlamır:

“Qohum nikahlarına bu qədər marağın olması doğrudan da düşündürücüdür. Ən çox da bu vəziyyət böyüklərin təkidi ilə baş verir. Əslində, gənclərin əksəriyyəti əvvəlcə qohum nikahı istəmir. Amma böyüklər təkid edir, sanki onların beyninə yeridirlər ki, “sən filankəsin oğluyla evlənəcəksən, o da bizim qızımızı alacaq”.

Məsələni hüquqi aspektdən şərh edən vəkil Babək Umudov 2025-ci il iyulun 1-dən qüvvəyə minən dəyişikliyə əsasən, Azərbaycanda nikahın bağlanmasına mane olan halların sırasına qardaşların və (və ya) bacıların ümumi bioloji baba və (və ya) nənəsi olan uşaqları, bioloji qohumluğu olan əmi (dayı) və qardaş (bacı) qızı, həmçinin bibi (xala) və qardaş (bacı) oğlu daxil edildiyini deyib.

Vəkil vurğulayıb ki, yəni bu gündən etibarən yuxarıda göstərilən subyektlər arasında rəsmi nikahın dövlət qeydiyyatına alınması qadağan edilir:

“Ancaq qanunvericilikdə bu subyektlər arasında faktiki nikaha görə məsuliyyət nəzərdə tutulmayıb. Səbəbi isə odur ki, dövlət faktiki nikahları tanımır və onların heç bir hüquqi qüvvəsi yoxdur”.

B.Umudov qanunu pozan şəxslərə kəsilən cəza tədbirlərindən də söz açıb: 

“Bununla belə yuxarıda qeyd edilən şəxslərin nikaha daxil olmasına məcbur etməyə görə, Cinayət Məcəlləsinin 176-1.1-ci maddəsinə görə, 2000 min manatdan 3000 min manatadək miqdarda cərimə və ya 2 ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır”.

Fidan Hacızadə

Sfera.az