29 Aprel Beynəlxalq Rəqs Günüdür
Hər il 29 aprel tarixində bütün dünyada Beynəlxalq Rəqs Günü qeyd olunur. Bu gün təkcə səhnə sənətinin bir növü olan rəqsi təbliğ etmək məqsədi daşımır – həm də insan bədəninin, ruhunun və mədəniyyətinin ahəngdar bir dillə necə ifadə oluna bildiyini vurğulayır. Rəqs, təkcə estetik deyil, həm də sosial, psixoloji və bəzən siyasi mesajların daşıyıcısıdır.
Sfera.az bildirir ki, Beynəlxalq Rəqs Günü 1982-ci ildə UNESCO-nun Beynəlxalq Teatr İnstitutunun Rəqs Komitəsi tərəfindən təsis edilib.
Günün 29 aprel olaraq seçilməsi isə təsadüfi deyil, bu tarix 18-ci əsrin məşhur fransız balet ustası və rəqs nəzəriyyəçisi Jan-Jorj Noverrin doğum günüdür. Noverr baleti klassik teatr prinsiplərinə yaxınlaşdıraraq, hərəkətlərin mənalı və ifadəli olmasını vacib sayırdı. Onun fikirlərinə görə, rəqs yalnız texnika deyil, eyni zamanda bədii və emosional ifadə vasitəsidir.
Hər il dünyanın tanınmış xoreoqrafları və rəqqasları bu gün üçün xüsusi mesajlar hazırlayır. Bu mesajlarda rəqsin cəmiyyətə təsirindən, sənətkarların üzləşdiyi çətinliklərdən və rəqsə verilən dəyərin artırılmasının vacibliyindən bəhs olunur.
Rəqs insanlığın ən qədim ifadə formalarından biridir. Tarixi minilliklərə gedib çıxır. Rituallar, dini ayinlər, mərasimlər və əyləncələr rəqs olmadan təsəvvür olunmurdu. Mədəniyyətlər arasında sərhədləri aşaraq, insanların ruh halını, inancını və həyat tərzini əks etdirən bir vasitəyə çevrilib.
Ən maraqlısı odur ki, bir çox qədim sivilizasiyalarda rəqs sadəcə əyləncə yox, həm də müalicə, dua və birgə gücün nümayişi kimi qəbul olunurdu. Afrikada qəbilə rəqsləri, Hindistanda Bharatanatyam, İspaniyada Flamenko, Cənubi Amerikada Samba, Çində klassik saray rəqsləri və daha yüzlərlə fərqli forma mövcuddur.
Azərbaycan da qədim rəqs mədəniyyətinə malik ölkələrdən biridir. Tarixi mənbələrə görə, Azərbaycan ərazisində müxtəlif mərasim və ov səhnələrini təsvir edən qayaüstü rəsm və petroqliflərdə rəqs motivləri əks olunub. Qobustan qaya rəsmlərində əllərini göyə qaldıraraq rəqs edən insan fiqurları bu sənətin qədimliyini sübut edir.
Xalq rəqslərimiz – “Uzundərə”, “Tərəkəmə”, “Yallı”, “Ceyrani”, “Qazağı”, “Naz eləmə” və digərləri təkcə ritmik hərəkətlər deyil, həm də xalqımızın tarixini, yaşayış tərzini, duyğularını və dünyagörüşünü özündə əks etdirir. “Yallı” kimi kollektiv rəqslər birliyə və həmrəyliyə çağırışdır. Tərəkəmə rəqsi isə köçəri həyat tərzinin musiqili və hərəkətli obrazıdır.
Xüsusilə 20-ci əsrdə Azərbaycan rəqsi peşəkar səviyyədə inkişaf etməyə başladı. Tərlan Seyidov, Afaq Məsud, Roza Cəlilova kimi sənətkarlar milli rəqsi beynəlxalq arenaya çıxaran adlardandır. Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblı 1938-ci ildən fəaliyyət göstərir və bu gün də milli-mədəni irsimizin qorunması və təbliği üçün vacib platformalardan biridir.
Son illərdə Azərbaycanda müasir rəqs janrlarına maraq da artıb. Balet, kontemporari, “street dance”, hip-hop və digər janrlarda fəaliyyət göstərən rəqs məktəbləri gənc nəslin bu sahəyə yönəlməsinə imkan yaradır. Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı, eləcə də Mədəniyyət Nazirliyinin təşəbbüsləri ilə klassik və müasir rəqslərin sintezi təqdim olunur.
Bundan başqa, festivallar və beynəlxalq müsabiqələrdə iştirak edən yerli rəqs kollektivləri Azərbaycan rəqs sənətini dünyaya tanıtmaqda mühüm rol oynayır.
Rəqs həm də inklüziv sənətdir. Dünyanın bir çox ölkəsində fiziki məhdudiyyətli şəxslər üçün rəqs terapiyası tətbiq olunur. Azərbaycanda da bu sahədə təşəbbüslər görülməkdədir. Rəqs yalnız bədənin deyil, ruhun da ifadəsidir. Hərəkətlə duyğunu birləşdirən bu sənət forması həm insanları birləşdirir, həm də onlara şəfa verir.
Firuzə Əliyeva
