"Şəfalanma", yoxsa "qapazlanma" seansı? - Saxta "yaşam kouçları"nı hansı cəza gözləyir?

Bakıda psixoloq olduğu iddia olunan xanımın keçirdiyi seans müzakirə mövzusuna çevrilib. "Şəfalanma" adlandırılan seansda iştirak edənlərə xəstə paltarı geyindirilib.Onlardan bəziləri əsə-əsə, bəziləri isə yerə yıxılaraq ağlayıb. Bu üsulun keçmişdən qalan travmaları sağaldacağı bildirilib.

Sözügedən psixoloq xanımın kimliyi ilə bağlı qısa bir araşdırma apardıq.

Məlum oldu ki, İnstaqramda "Azerina" adlı səhifə ilə məşhurlaşan və özünü "yaşam kouçu" (life coach) kimi təqdim edən Əfsanə Qasımlı ilə bağlı əvvəllər də xəbərlər yayılıb. Xəbərlərdə Əfsanə Qasımlının fırıldaqçı olduğu, özünü astroloq kimi tanıtdığı, adi, ucuz pul kisələrini "dua oxumuşam, çoxlu pul qazanacaqsınız" şüarı ilə 400-500 AZN-ə satdığı bildirilib.

Son dövrlərdə aktual olan "yaşam kouçluğu" nədir, elmi əsası varmı? Bu işlə məşğul olan şəxslər hansı sahənin diplomunu alırlar? Təşkil etdikləri seanslar pul qazanmaq üçün baş vurulan fırıldaqçılıqdır, yoxsa, həqiqətən, insanları travmalarından azad edirlər?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a danışan psixoloq Aytən Ələkbərova bildirdi ki, yaşam kouçları mütəxəssis olmalıdır:

"Yaşam kouçu insanların şəxsi və peşəkar həyatlarında daha uğurlu, balanslı və məqsədyönlü olmalarına kömək edən mütəxəssisdir. Yaşam kouçları müştərilərinin özlərini daha yaxşı başa düşmələrinə, hədəflərini müəyyən etmələrinə, qarşılarına çıxan maneələri aşmalarına və daha yaxşı qərarlar vermələrinə dəstək olurlar.Yaşam kouçu pasiyentinin şəxsi və peşəkar hədəflərini müəyyənləşdirməli, ona stress və emosional çətinliklərlə başa çıxmağa kömək etməlidir.  Bu yaxınlarda mən də özünü yaşam kouçu kimi təqdim edən biri ilə tanış oldum. O, mənim psixoloq olduğumu bilmirdi. Onunla bir qədər söhbət etdikdən sonra məlum oldu ki, onun ruhsal dünyası ilə özü arasında müəyyən çatışmazlıq mövcuddur. Onun yanına inancla gedən insanlar da var. Özünü yaşam kouçu kimi təqdim edənlərin yanına gedən insanların psixoloji vəziyyətində müəyyən problemlər yaranır".

Psixoloq Fidan Nizamova da qeyd etdi ki, bəzi yaşam kouçları psixologiya və ya sosial elmlər üzrə ali təhsil alır:

"Yaşam kouçluğu sahəsində təlim kursları keçmək olduqca vacibdir. Dünyada məşhur olan International Coach Federation (ICF) kimi təşkilatların sertifikatlaşdırdığı kurslar bu sahədəki təcrübəni artırmağa kömək edir. Yaşam kouçu olmaq istəyənlər xüsusi təlim kurslarından keçərək sertifikat almalıdırlar. Məsələn, ICF və ya European Mentoring and Coaching Council (EMCC) kimi təşkilatlar dünyada tanınmış sertifikatlaşdırma proqramları təqdim edirlər".

Özünü yaşam kouçu kimi təqdim edib insanların pullarını mənimsəyən fırıldaqçılara qarşı hüquqi müstəvidə hansı tədbirlər görülə bilər?

Hüquqşünas Ramil Süleymanov bildirdi ki, belə hallar şəxslərin etibarından sui-istifadə kimi qiymətləndirilir və Cinayət Məcəlləsi çərçivəsində müəyyən sanksiyalar nəzərdə tutulur:

"Bu cür fırıldaqçılıq halları əslində insanların inamını qazanmaq və onlardan maliyyə mənfəəti əldə etmək məqsədilə həyata keçirilir. Belə insanlar özlərini çox ağıllı hesab edirlər, çünki bəzən 500 manatdan aşağı olan dələduzluq şikayətləri qanunvericilikdə sanksiya tətbiq edilməyən əməllər hesab olunur.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 178-ci maddəsi bu növ əməliyyatları nəzərdə tutur. Bu maddədə göstərilir ki, şəxslərin etibarından sui-istifadə, aldatma və onların əmlakını ələ keçirmək cinayət sayılır. Cinayət işlərinə əsaslanan bu əməl, bir çox insanı zərərli vəziyyətə salır və cəmiyyətin etibarını təhdid edir. Hər hansı bir şikayət edildikdə, müvafiq orqanlar tərəfindən araşdırma aparılacaq və zərərçəkən şəxslər müvafiq cəza tədbirləri ilə mühafizə olunacaq".

Vəkil Turan Abdullazadənin sözlərinə görə, bu əməldə daha çox xırda talamanın tərkibi var:

“Xırda talama cinayət deyil, inzibati xətadır.  Belə ki, Cinayət Məcəlləsinə əsasən, dələduzluq əməlinə görə məsuliyyət əmlakın mülkiyyətçisinə və ya digər sahibinə beş yüz manatdan yuxarı, lakin beş min manatdan artıq olmayan məbləğdə ziyan vurulduğu hallarda yaranır. 

Lakin qeyd etdiyiniz şəxs bir deyil, bir neçə şəxsə qarşı bu əməli törədibsə və zərərçəkmiş şəxslərin hamısı ondan şikayətçidirsə, artıq beş yüz manatdan yuxarı ziyan vurulduğu üçün dələduzluq cinayətinin tərkibi yarana bilər. 

İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 227-ci maddəsinə əsasən, xırda talama, yəni oğurlama, mənimsəmə, israfçılıq, qulluq mövqeyindən sui-istifadə və ya dələduzluq yolu ilə özgəsinin əmlakını talamağa görə -yüz altmış saatdan iki yüz qırx saatadək ictimai işlər və ya işin hallarına görə, xətanı törədənin şəxsiyyəti nəzərə alınmaqla, bu tədbirlərin tətbiqi kifayət sayılmadıqda isə üç ayadək müddətə inzibati həbs tətbiq edilir. 

Bu Məcəllənin 227-ci maddəsi həmin maddədə göstərilən əməllər Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə əsasən cinayət məsuliyyətinə səbəb olmadıqda tətbiq edilir. 

Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 178.1-ci maddəsinə əsasən, dələduzluq, yəni etibardan sui-istifadə etmə və ya aldatma yolu ilə özgənin əmlakını ələ keçirmə və ya əmlak hüquqlarını əldə etmə— min manatdan iki min manatadək miqdarda cərimə və ya üç yüz altmış saatdan dörd yüz səksən saatadək ictimai işlər və ya iki ilədək müddətə islah işləri və ya iki ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır”.

Yaşam kouçlarının sertifikasiya məsələsi ilə bağlı Səhiyyə Nazirliyinə sorğu ünvanladıq.

Sorğumuza cavab olaraq bildirildi ki, praktik tibb və əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər sertifikasiyadan keçirilir.

Ülkər Abdurahmanlı