Yaşadığımız dünya bir çox canlı və cansız varlıqların evidir.  Lakin təəssüf olsun ki, bəzi hallarda istəyərək, yaxud istəməyək bu ev dağıntılara, müxtəlif zərərlərə məruz qalır.

Ekologiya niyə pisləşir?

Canlı və cansız varlıqların nizam-intizamla hərəkət etdiyi ekosistemdə ekologiyanın pisləşməsinin birdən çox səbəbi var. Ətraf mühitin çirklənməsi ekoloji mühiti pozan aparıcı amillərdən biridir və ətraf mühitin çirklənməsi bütün ekosistemə təsir edir, geri dönməz ekoloji problemlər yaradır. Bundan başqa enerjinin intensiv istifadəsi ekosistemin pisləşməsinə səbəb olur. Xüsusilə təkrar emal olunmayan qalıq yanacaqların şüursuz istifadəsi ekologiyanı ciddi şəkildə məhv edir. Meşələrin ekosistemdəki yeri danılmaz dərəcədə böyükdür. Yer üzündə meşə kütləsinin azalması nəticəsində ekosistemin özünütəmir xüsusiyyəti azalır. Ekosistemə bu cür kənar müdaxilələr ekoloji tarazlığı pozur.

Ekoloji tarazlığı qorumaq üçün hansı proqramlar hazırlana bilər?

Ekoloji tarazlığı qorumaq və ona daha çox zərər verməmək üçün edilə biləcək bəzi proqramlar var. Ekoloji tarazlığı qorumaq üçün hazırlanmış proqramlar həm fərdi, həm də qlobal proqramlar ola bilər, onlardan bəziləri;

1. Sənaye tikintisinin qarşısını almaq üçün proqramlar

Artan əhalinin ehtiyaclarını ödəmək üçün sənayeləşmə, şübhəsiz ki, bir zərurətdir. Təbiətə ən çox ziyan vuran təşkilatların başında sənaye təşkilatları gəlir. Sənaye müəssisələrinin ətraf mühitə vurduğu zərəri minimuma endirmək üçün lazımi tədbirlər görülməlidir. Sənaye müəssisələrinin tullantılarını elə təmizləmək lazımdır ki, ətraf mühitə ən az ziyan dəysin, əks halda sənaye tullantılarından ekoloji sistem çox zərər görəcək.

2. Növlərin təbii mühitində davamlılığı qorumaq üçün proqramlar

Ekoloji tarazlığın pozulması nəticəsində bir çox növ nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə mübarizə aparır. Biz yox olmaq üzrə olan canlıları qorumalı və onlara təbii yaşayış yerlərini təqdim etməliyik. Yalnız bu yolla nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas edə və ekosistemi qoruya bilərik.

3. Şüurlu kənd təsərrüfatının yayılması üçün proqramlar

Torpaqda qalan zərərli və tullantılar torpağa böyük ziyan vurur. Məişət və sənaye tullantılarının təkrar emalına daha çox diqqət yetirilməlidir. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan gübrə və pestisidlər də torpağın strukturunu korlayır. Şüurlu əkinçilik genişləndirilməli, kənd təsərrüfatı ilə maraqlanan insanlara şüurlu əkinçiliklə bağlı maarifləndirici təlimlər keçirilməlidir.

Ötən illərdə ölkəmizdə ekoloji problemlərin həll edilməsi məqsədilə xüsusi dövlət proqramları qəbul edilib, mühüm regional və beynəlxalq əhəmiyyətli layihələr, ölkə başçısının sədrliyi müşavirələr keçirilir.

Təsadüfi deyildir ki, ölkə başçısının 2021-ci il 2 fevral tarixli 2469 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”ə əsasən növbəti onillik ərzində ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına dair reallaşdırılmalı olan beş milli prioritetdən biri də “təmiz ətraf mühit və “yaşıl artım” ölkəsi” prioritetidir. Bu milli prioritet Birləşmiş Millətlər Təşkilatının “Dünyamızın transformasiyası: 2030-cu ilədək dayanıqlı inkişaf sahəsində Gündəlik”dən irəli gələn öhdəliklərin icrası istiqamətində də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Prezident İlham Əliyevin və birinci xanım Mehriban Əliyevanın ağacəkmə aksiyalarında iştirak etməsi, ağac əkməsi onların Azərbaycan təbiətinə göstərdikləri qayğının göstəricisidir, gənclərə ölkəmizin və onların özlərinin gələcəyi üçün təbiəti qorumaq barəsində bir mesajdır.

Bu mesajın lazımınca dəyərləndirilməsi, müvafiq addımların atıması gərəklidir.

İnci 

Qeyd: Məqalə Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.

Mövzu: ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi