Bir çox at yarışı tamaşaçıları üçün ən ağrılı məqam atın yaralanması və sonra trasda hərəkətsiz qalmasıdır. "Niyə dərhal öldürülürlər?" illərdir insanları məşğul edən mövzu olmuşdur. Kənardan sərt bir qərar kimi görünsə də, bu təcrübənin arxasında həm fizioloji, həm də tibbi səbəblər var. Bir ayağın sınığı həqiqətən bu qədər ölümcüldürmü? Niyə atlar bəzi zədələrdən sağalmır?

Sfera.az mövzu ilə bağlı maraqlı yazı təqdim edir.

Ayağı sınmış insanlar aylarla müalicədən sonra yenidən yeriyə bilirlər. Ancaq eyni şey atlar üçün keçərli deyil. Çünki onların anatomiyası buna imkan vermir. Atların bədənləri çox ağırdır, lakin ayaq sümükləri yüngül və nazikdir. Bu quruluş onlara sürət versə də, dözümlülüyünü azaldır.

Digər bir problem də budur ki, atlardan təbii olaraq daimi dayanmaq tələb olunur. İnsan kimi dincəlmək onlar üçün mümkün deyil. At sınmış ayağını qorumağa çalışsa belə, ağırlığı digər üç ayağına keçir. Bu, laminit adlanan son dərəcə ağrılı bir iltihaba səbəb ola bilər.

Laminit yarandıqda, hətta ayaq üstə durmaq at üçün işgəncəyə çevrilir. Bu zaman baytarlar heyvanın həyat keyfiyyətini nəzərə alır və onu yuxuya vermək qərarına gəlirlər.

Hər sınıq isə ölümcül deyil

Sadə və tək xətli sınıqlar bəzən müalicə ilə sağalır. Bununla belə, xırdalanmış sınıqlar, oynaqlara qədər uzanan zədələr və ya dəriyə nüfuz edən açıq sınıqlar çox vaxt geri dönməz nəticələrə səbəb olur. Bu növ zədələrdə qan damarları, sinirlər və vətərlər ciddi şəkildə zədələnir. Açıq sınıqların ən böyük təhlükəsi infeksiya riskidir.

Atlar əsasən açıq havada yaşadıqları üçün bakteriyalar yaraya daxil olur. İnfeksiya başlayanda toxumalar ölür, qan axını kəsilir və heyvan dözülməz ağrılar çəkməyə başlayır.

Bəzi hallarda atın həyatını xilas etmək olar, lakin bu, uzun və ağrılı bir proses ola bilər. Heyvan həftələrlə immobilizasiya edilməlidir ki, bu da yeni problemlər yaradır. Uzun müddət hərəkətsiz qalan atlarda təzyiq yaraları, sətəlcəm və həzm problemləri inkişaf etmə ehtimalı daha yüksəkdir.

Yarışlar zamanı hər trasda baytarlıq qrupları hazır vəziyyətdə dayanır, at yaralananda saniyələr ərzində hadisə yerinə çatırlar. İlk addım atın ağrısını azaltmaq üçün ağrıkəsici yeritməkdir. Sonra ikinci baytar həkim gəlir və diaqnoz birlikdə qoyulur.

Əgər sınıq müalicə ilə düzəldilə bilərsə, at trasdan təhlükəsiz şəkildə nəql edilir. Ancaq parçalanmış sınıq, açıq yara və ya laminit riski varsa, daha çox əziyyətin qarşısını almaq üçün evtanaziya aparılır.

Baytarlar üçün bu qərar nə maliyyə, nə də yarışla əlaqəli deyil. Əksər zədələrdə heç bir seçim qalmır. Atın ayaq sümükləri daxili orqanlarının ağırlığını daşıya bilməyəndə onu sağaltmaqdan daha çox yaşatmaq işgəncəyə çevrilir.

Aysel

Yaralı atlar niyə öldürülür?