“Sifarişi kimdən almısan?\" – Kremlin həyətində Stalinə atəş açan leytenant kimin qisasını almaq istəyib...
14:24 / 18.01.2022
1987
Tarix dövlət başçılarına sui-qəsd cəhdləri
ilə zəngindir. Bu cəhdlərin fərqli səbəbləri olub – dövlət çevrilişi, ölkə başçısının
siyasi kursuna etiraz, şəxsi qisas və s. O cümlədən SSRİ-yə 30 il rəhbərlik etmiş
İosif Stalini aradan götürmək cəsarətində olanlar da tapılıb.
Sfera.az həmin sui-qəsd hadisələrinin
biri haqqında yazını təqdim edir.
Məlum olduğu kimi SSRİ tarixinə
"Böyük təmizlik” adı ilə düşən 1930-cu illərin ortalarından ali rütbəli hərbçilər
də Stalinin hədəfinə düşüb. Onlardan biri də SSRİ-nin ilk 5 marşalından biri -
Mixail Tuxaçevski olub ki, 1937-ci ildə o, məhkəmənin hökmü ilə vətənə xəyanətdə,
terror aktlarının hazırlanmasında, hakimiyyəti devirərək ölkədə hərbi diktatura
yaratmağa cəhddə ittiham olunaraq ən ağır cəzaya, güllələnməyə məhkum edilib. Məhz
məhkəmə prosesinin gedişi zamanı İosif Stalin hakimlərə şifahi şəkildə xəbərdarlıq
göndərib: "Heç bir güzəşt olmamalıdır”.
Proses sona çatdıqdan sonra məhkəmənin
hökmü SSRİ Ali Məhkəməsinin zirzəmisində icra olunub. Marşal Tuxaçevski ölüm
hökmünün icrasından öncə sonuncu şüarını səsləndirib: "Qırmızı orduya eşq
olsun!”
Marşal Tuxaçevski orduda böyük
nüfuza sahib olduğundan, onun ölüm hökmünə məhkum edilməsi ictimaiyyət və Silahlı
qüvvələrin şəxsi heyəti tərəfindən birmənalı qarşılanmayıb. Hətta İosif Stalindən
Tuxaçevskinin qisasını almaq fikrinə düşən zabitlər də tapılıb...
1938-ci ilin martın11-də Stalin adətinə
uyğun olaraq günorta saatlarından sonra Kremlin həyətində gəzintiyə çıxıb və adətən
belə gəzintilərdə mühafizəçilərlə yanaşı, onu həm də silahdaşları müşayiət
ediblər. Gəzinti zamanı onlar fikir mübadiləsi, müzakirələr aparıblar.
Amma növbəti gəzintidə Kreml məmurları
öz rəhbərləri ilə söhbətdən məhrum olublar. Belə ki, əynində "NKVD” forması
olan bir gənc İşlər İdarəsinin yerləşdiyi korpusun qarşısından çıxaraq yenicə həyətə
düşən Stalinin qarşısına çıxıb. Kitelinin iç cibində gizlətdiyi tapançını
çıxarıb Stailinə tuşlayanda baş mühafizəçi Nikolay Vlasik öz bədəni ilə Stalini
qapayaraq yerə uzandırıb. Atəş havaya açılıb. Digər mühafizəçilər bir göz
qırpımında gənc oğlanı zərərsizləşdiriblər.
Maraqlıdır, Stalinə sui-qəsd edən gənc
zabit kim olub? Onu bu addımı atmağa nə vadar edib?
"NKVD” formalı gənci yoxlayanda, məlum
olub ki, o, Tula qarnizonunda yerləşən hərbi hissələrin birində xidmət edir,
"NKVD”-yə heç bir aidiyyatı yoxdur. O da məlum olub ki, leytenant rütbəli
Danilov böyük "peşəkarlıqla” özünə saxta "NKVD” vəsiqəsi düzəldib. Bununla
yanaşı, o, surğuc möhürlü zərflər də hazırlayıb. "NKVD” formasını əldə edən
Danilov Kremlə gələrək əlindəki zərflərin İşlər İdarəsinə veriləcəyini
bildirib.
Gözlənilməyən bir təsadüf də gənc
zabitin köməyinə çatıb. Buraxılış məntəqəsindəki kapitan Danilovun məktəb
yoldaşı olub. Elə bəlkə də bu səbəbdən Danilov Kremlin ərazisinə silahla keçə
bilib.
Stalini öldürmək planı üzərində iki
aydan artıq düşünən Danilov əslində belə şansın ələ düşəcəyini heç ağlına da gətirməyib.
Stalinlə təsadüfən üz-üzə gəlmək şansı isə Danilovun heç yuxusuna da girməyib.
Əslində o, bu işi kor-koranə etmək
fikrində olub. Danilov belə düşünüb ki, o, İşlər İdarəsinə gedəcək, mümkün qədər
bu idarədə vaxt qazana biləcək, variantlar müəyyənləşdirəcək və elə ilk imkanda
Stalinə atəş açacaq. Ən azı isə Kremlin həyətindən Stalinin kabinetinin pəncərələrinə
atəş açmaqla etirazını bildirəcək.
Stalinə Danilov haqqında bütün məlumatları
məruzə etdikdən sonra o, leytenantı yanına çağırtdırıb. Təbii ki, leytenantla
görüşmək Stalin üçün o qədər də maraqlı görüş sayılmayıb. Sadəcə, Stalin qəsdin
arxasında kimin dayandığını müəyyənləşdirmək istəyib.
Nəhayət, gecədən xeyli keçmiş
leytenantla marşal görüşüblər. Qəzəbi soyumuş Stalin mülayim tonda danışıb:
- Cavan
oğlan, siz leytenantsınız, mən isə marşalam. Leytenantın marşala atəş açması heş
də yaxşı hal deyil. Yəqin bunu siz də anlayırsınız. Bəs sizi bu işə kim vadar
edib? Sifarişi kimdən almısınız?
Hansı cəzaya məhkum olunacağını
yaxşı bilən Danilov başını dik tutaraq Stalinə ötkəm cavab verib:
- Yoldaş
Stalin, mən kiminsə sifarişini yerinə yetirməmişəm. Bu mənim şəxsi təşəbbüsüm
olub. Əgər leytenantın marşala atəş açması yaxşı hal deyilsə, marşalın marşalı
güllələməsi də yaxşı hal deyil. Axı Tuxaçevski kimi bir sərkərdəni güllələtdiməyə
sizi nə vadar etmişdi?
Stalin Danilovun aqressivliyini
hiss edib və söhbətin davamını mənasız sayıb. Mühafizəçilər Danilovu aparıblar.
Qısa müddətdən sonra Danilovun məhkəməsi
başlayıb. Məhkəmə leytenantı ən ağır cəzaya, güllələnməyə məhkum edib.
Məhkəmədə Danilova son söz veriləndə,
o, sonuncu fikirlərini bir şüarla ifadə edib:
- Marşal
Tuxaçevskiyə eşq olsun!
Qeyd edək heç bu hadisə də Stalinin
hərbçilərə qarşı repressiyasının qarşısını almayıb.
Sfera.az