İstehlak kreditləri haqqında qanun niyə qəbul edilmir? – AÇIQLAMA
14:33 / 28.01.2021
1484
Azərbaycanda uzun müddətdir ki, istehlak kreditləri
haqqında ayrıca qanunun qəbul edilməsi təklif olunur. Müxtəlif təkliflərə
baxmayaraq qanun qəbul edilmir.
Halbuki, ölkəmizdə istehlakçı hüquqlarının
qorunması sahəsində mühüm məsələlərdən biri də kreditlərlə bağlıdır. İstehlak
krediti götürənlərin sayının artması onların hüquqlarının qorunması məsələsini
də aktuallaşır.
Sfera.az saytına açıqlama verən bank sahəsi üzrə
ekspert Əkrəm Həsənov hesab edir ki, istehlak kreditləri haqqında qanunun qəbulunu
zəruri edən səbəblər çoxdur.
Onun fikrincə, sadə insanların maliyyə savadının
olmaması, bağlanan müqavilələri oxumaması, kredit verən təşkilatlar tərəfindən
müqavilə sənədinin birtərəfli hazırlanması belə bir qanunun qəbulunu zəruri
edir:
Digər tərəfdən də insanlar bağladığı müqaviləni
oxumur. Bu hal yalnız Azərbaycanda deyil, dünyanın bütün ölkələrində müşahidə
edilir. Təcrübə göstərir ki, sığorta, mal alışı ilə bağlı müqavilələrini də sadə
insanlar oxumur, məzmunundan xəbəri olmur.
Belə bir vəziyyətdə Mülki Məcəllə müqavilə azadlığı
prinsipinə icazə verir. Bu prinsipə əsasən kredit təşkilatları müqavilə
hazırlayan zaman qanuna zidd olmayan istənilən şərti sənədə daxil edə bilər.
Buna görə də müqaviləyə özlərinə sərf edən istənilən şərti daxil edirlər. Sonra
problem yarananda məhkəmələr kredit götürənə müqavilə sənədinə qol çəkdiyini
xatırladır.
Yaranmış mövcud vəziyyət istehlakçının hüquqlarını qorumaq
üçün istehlak kreditləri haqqında qanunun olması zərurətini yaradır. Hazırda
dünyanın bir çox ölkəsində belə bir qanun var.
Qanunda kredit müqaviləsinin şərtlərinin necə olacağı
müəyyənləşdirilir və istənilən şərti müqaviləyə salmağa icazə verilmir. Qanun
deyir ki, vətəndaşlarla bağlanan müqavilə müəyyənləşdirilən çərçivədə olmalıdır,
əlavə bənd salmaq olmaz. Əgər hansısa əlavə şərt daxil edilirsə, problem
yarananda həmin bənd qanuna zidd hesab edilir”.
Ə.Həsənov qanunun qəbul edilməməsini bankların etiraz
etməsi ilə əlaqələndirdi: "Dünyanın bütün ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda banklar
istehlak kreditləri haqqında qanunun olmasını istəmir. 2014-cü ildə öncə mən və
alman hüquq professoru Piter Kreps Almaniyanın GİZ təşkilatının layihəsi çərçivəsində
Mülki Məcəlləyə belə bir dəyişiklik layihəsini hazırlamışdıq. 2014-cü ilin əvvəlində
GİZ bu layihəni hökumətə təqdim edib və Nazirlər Kabineti rəy almaq üçün layihəni
müvafiq təşkilatlara göndərilib.
Layihəyə əsasən Mülki Məcəllənin 39-cu fəslinə əlavə
və dəyişikliklər edilməli idi. "Borc” adlanan 39-cu Fəsil yenidən işlənmişdi və
bura 3 paraqraf əlavə edilmişdi. Yeni əlavə edilən 3-cü və ən böyük paraqraf isə
"İstehlak kreditləri” adlanırdı.
Mülki Məcəlləyə təklif edilən bu dəyişiklik
bankların xoşuna gəlmədi. İstehlak kreditləri ilə bağlı ayrıca qanunun və ya
Mülki Məcəllədə bölmənin olmasına banklar qarşı çıxırlar.
Qanunvericilikdə müqavilənin forması da əksini
tapır. Məsələn, bizim hazırladığımız layihədə müqavilənin 12 şriftdən kiçik
olmaması təklif edilirdi. Şrift xırda olduqda istehlak kreditini götürən onu
oxumağa səbri çatmır, yaxud vacib nüanslar diqqətindən yayına bilir. Müqavilədə
faiz, müddət, cərimə, valyuta elə yazılmalıdır ki, digərlərindən aydın
seçilsin. İstehlakçı bütün müqaviləni oxumur.
Vasif
Sfera.az
