İnflyasiya yüksəlir - Mərkəzi Bank hansı addımlar ata bilər?
12:04 / 10.08.2021
799
Gözlənildiyi kimi, 2021-ci ilin iyulunda illik inflyasiya
səviyyəsi bir qədər də artıb. Dünyada qiymət səviyyəsinin yüksəlməsi və bəzi
daxili amillər səbəbindən iyulda qiymətlərdəki artım sürəti güclənərək ötən
ilin eyni ayına nisbətən 6 faizə çatıb.
Böyük ehtimalla növbəti aylarda illik inflyasiya mövcud
səviyyədən aşağı olmayacaq, hətta bir qədər də yüksəlmək imkanı yaranacaq.
Çünki ötən ilin iyulundan aylar üzrə illik bahalaşma tempi azalmışdı.
Mart-iyunda 3-3,3 faiz olan illik inflyasiya avqust-dekabr aylarında 2,3-2,8
faiz aralığında dəyişib.
Bəs, bu vəziyyətdə qiymət sabitliyini təmin etməli
olan Mərkəzi Bank hansı addımlar atacaq? Mərkəzi Bankın 2021-ci ildә pul
siyasәtinin son hәdәfi inflyasiyanın 4±2% dәhlizindә idarә olunmasıdır. Yəni, əgər
inflyasiya 2-6 faiz intervalında olarsa, Mərkəzi Bank öz hədəfinə çatmış hesab
ediləcək.
Hazırda Mərkəzi Bankın gözləmə mövqeyində olduğu
müşahidə edilir. Qurumun dəyişən vəziyyətə uyğun olaraq bazara müdaxilə edəcəyi
yəqindir. Böyük ehtimalla qiymətlərdə artım davam edərsə, borc vəsaitləri bir qədər
bahalaşdırılacaq. Əsas borc vəsaitlərindən biri kimi kreditlərin də müəyyən qədər
bahalaşması ehtimalı var.
Vasif
İllik inflyasiyanın bu həddə çatmasına ərzaq məhsullarının
və pullu xidmətlərin kəskin bahalaşması səbəb olub. İyulda ərzaq malları 6,4
faiz, pullu xidmətlər 6,2 faiz bahalaşmaqla ümumi qiymət artımını səviyyəsini
müəyyən edib.
Sfera.az xatırladır ki, illik inflyasiya iyunda 4,7
faiz, mayda 4,9 faiz, yanvarda 3,3 faiz idi. Müşahidələr göstərir ki, aylar üzrə
illik bahalaşma sürəti son vaxtlar bir qədər güclənib.
Əvvəlki dövrdə qiymət artımlarının zəif olması növbəti
ildə daha yüksək bahalaşmanın qeydə alınmasına kömək etdiyindən ehtimal etmək
olar ki, avqust-dekabr ayları ərzində illik qiymət artımı aşağı düşməyəcək, hətta
bir qədər də güclənəcək.
Aylar üzrə illik inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsi
bütöv dövr üzrə də qiymət artımlarını gücləndirir. Belə ki, ilk aylara nisbətən
sonrakı aylarda illik qiymət artımı gücləndiyindən yanvar-iyul ayındakı
bahalaşma tempi bir qədər də artıb. Yanvar-mart dövründə 3,9 faiz olan
inflyasiya səviyyəsi, yanvar-iyunda 4,3 faizə, yanvar-iyulda 4,5 faizə çatıb.
Mövcud şərtlər onu göstərir ki, ilin yekununda ölkəmizdə
5-6 faiz səviyyəsində inflyasiya qeydə alına bilər.
İyulda qeydə alınan illik inflyasiya səviyyəsi göstərir
ki, ilin yekununda qiymətlərin 6 faizə yaxınlaşma ehtimalı var. Qiymətlərin hədəflənən
maksimum həddə yaxınlaşması səbəbindən Mərkəzi Bank iqtisadi aktivliyi dəstəkləyən
tədbirləri cari dövr üşün təxirə sala bilər, hətta tələbi bir qədər zəiflətmək
üçün müəyyən addımlar atması da mümkündür.
2021-ci ildə uçot dərəcəsinin 6,25 faiz səviyyəsində
sabit saxlanılması məhz inflyasiyanın yüksəlməsi ilə bağlıdır. Artıq neçənci dəfədir
ki, Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini endirmək fikrindən daşınır.
Mərkəzi banklar uçot dərəcəsini ölkədə bahalaşma
sürəti aşağı düşdükdə endirir. Uçot dərəcəsini endirməklə banklar daha ucuz vəsait
əldə edir, kreditlər ucuzlaşır, daha çox kredit alınır və nəticədə iqtisadi
aktivlik artır. İqtisadi aktivliyin artması hesabına qiymət artımlarının daha
çox zəifləməsinin qarşısı alınır və inflyasiya səviyyəsi iqtisadiyyat üçün məqbul
həddə qalır.
Əks hallarda, yəni inflyasiya səviyyəsi gözləniləndən
çox artdıqda isə uçot dərəcəsi də artırılır. Bu vəziyyətdə banklar daha baha vəsait
cəlb edir, kreditlər bahalaşır, kredit qoyuluşu azalrı və iqtisadi aktivlik bir
qədər zəifləyir.
Vasif
