Dollar lirəni “yedi”, manatı da eyni aqibət gözləyirmi? – Vüqar Bayramovun şərhi
11:48 / 22.10.2021
1811
"Türkiyə Mərkəzi Bankı uçot stavkasının
azaldılması barədə qərar qəbul edib. Qardaş ölkə uçot dərəcəsi 18 faizdən 16
faizə qədər endirib. 1 ay öncə 1 dollar almaq üçün 8.6 lirə ödəmək lazım idisə,
indi bu rəqəm 9.55-dək dəyişib. Faktiki olaraq, lirə 1 ay ərzində 10 faizdən
çox dəyər itirib. Mərkəzi Bankın son qərarına rəğmən lirə ucuzlaşmaqda davam
edir”.
Sfera.az bildirir ki, bunu iqtisadçı-deputat
Vüqar Bayramov deyib. Onun sözlərinə görə, lirənin uculaşmasının əsas
səbəbləri Türkiyənin cari hesablaşmalar balansındakı kəsir və özəl sektorun
böyük həcmdə xarici borclanması olsa da siyasi faktorlar da az təsirə malik
deyil:
"Bu baxımdan, hələlik Mərkəzi Bankın uçot
stavkası aləti ilə vəziyyətin kardinal dəyişəcəyinə ümid edənlər çox deyil. Türk
lirəsinin ucuzlaşması Azərbaycanın ticarət dövriyyəsinə ciddi təsir göstərmir.
Türkiyə İtaliyadan sonra Azərbaycanın ikinci ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. Azərbaycanla
Türkiyə arasında ticarət dövriyyəsi 2020-ci ildə 4,5 milyard ABŞ dollarına
yaxın olub. Eyni zamanda Türkiyə Azərbaycanın qeyri-neft ixracatında Rusiyadan
sonra ikinci ən böyük tərəfdaşdır. Azərbaycanın qeyri-neft ixracatının təxminən
33 faizə yaxını Türkiyə bazarına yönəlib.
Belə ki, 2021-ci ildə Azərbaycan Türkiyəyə səkkiz milyard kubmetr təbii qaz nəql edəcək. Qazın qiyməti və ödəniş valyutası məhz ABŞ dolları ilə müəyyənləşdirildiyinə görə milli valyutadakı məzənnə dəyişikliyi buna təsir göstərmir. Eyni zamanda, Türkiyəyə ixrac etdiyimiz qeyri-neft məhsulları müqayisəli üstünlüyə malikdir və lirənin dəyər itirməsi də bizim Türkiyəyə ümumi qeyri-neft ixracatımıza təsir etməyəcək”.
V. Bayramovun sözlərinə görə, Türkiyə lirəsinin
ucuzlaşması Türkiyədən Azərbaycana idxal edilən məhsulların xərcinin azalmasına
və Türkiyədən daha çox məhsulun idxal edilməsinə gətirib çıxara bilər:
"Nəticə etibarilə güman edilir ki, Türkiyədə
inflyasiya optimallaşarsa, qardaş ölkənin məhsulları dünya və Azərbaycan
bazarında ucuzlaşacaq. Çünki lirə dəyər itirməkdə davam edərsə, digər xərclər də,
xüsusilə istehsal xərclərində lirə ifadəsində dəyişiklik baş verməzsə, bu həmin
məhsulların digər valyutalarda, o cümlədən Azərbaycan manatında xərcinin
azalmasına və ucuzlaşmasına gətirib çıxara bilər.O baxımdan güman olunur ki,
lirənin ucuzlaşması davam edərsə, Türkiyədən Azərbaycana idxalın həcmində də
artımlar ola bilər. Eyni zamanda bu istehlak bazarında türk mallarının qiymətinin
aşağı düşməsinə gətirib çıxara bilər.
Manatın məzənnəsinə təsir göstərən əsas
iqtisadi faktor ölkəyə daxil olan və eləcə də Dövlət Neft Fondu vasitəsi ilə
bazara çıxarılan valyutanın həcmi olsa da, əsas ticarət tərəfdaşlarımızda milli
valyutaların vəziyyəti də diqqətə alınan amillərdəndir. Doğrudur, bütün bu səbəblər
fonunda əsas qərarverici qurum Mərkəzi Bank olaraq qalır. Mərkəzi Bank üzən məzənnə
rejiminə keçmədiyi üçün məzənnəyə birbaşa təsir imkanlarını qoruyub saxlayır.
Bu baxımdan, növbəti dövrdə də manatın məzənnəsi birbaşa Mərkəzi Bankın
mövqeyindən asılı olacaq”.
