Brejnevin işdən çıxarmağa qıymadığı döyüş dostu - Onun hansı sözü Kremli qəhqəhələrə qərq edib?
15:50 / 30.10.2021
3139
Böyük
bir saraya toplaşan 4994 nəfəri güldürmək üçün ən azı təcrübəli yumor ustası
olmaq lazımdır. Yəqin ki, hamı belə düşünər. Amma
1981-ci ildə Moskvanın ən mötəbər saraylarından biri olan Kremlin Qurultaylar
Sarayında keçirilən Kommunist Partiyasının 26-cı qurultayında 4994 nümayəndəni eyni anda güldürən heç də incəsənət
xadimi yox, vəzifəsinə
görə
ölkənin ikinci-üçüncü şəxsi sayılan Mərkəzi Komitənin katibi Andrey Kirilenko olub.
Sfera.az-ın məlumatına görə, qurultayda
Mərkəzi Komitə üzvlüyünə namizədlərin siyahısını oxumaq ona həvalə edilib.
Kirilenko siyahıda hətta çox sadə rus soyadlarını belə düzgün oxuya bilməyib və
addan ada keçdikcə gülüs səsləri daha da çoxalıb. Rəyasət Heyətində əyləşənlər
də özlərini gülməkdən saxlaya bilməyiblər.
Kirilenkonun gülüş "səhnə”si təkcə bu olayla yekunlaşmayıb. Ən maraqlı məqam
o olub ki, sağlamlığında, psixoloji
durumunda yetərincə problemlər olan Siyasi Büro üzvü baş katib vəzifəsinə iddiasını
da gizlətməyib...
Andrey Kirilenko ilə Leonid İliç Brejnev gənclik illərindən
bir-birlərini tanıyıblar. Sonralar aralarında sıx dostluq münasibətləri
yaranıb. Hər ikisi sovet-alman müharibəsi illərində 18-ci orduda xidmət ediblər.
Kirilenko Yaroslavlda Aviasiya Texnologiyaları
İnstitutunu bitirdikdən sonra öz ixtisası üzrə cəmi bir neçə il işləyib. O,
sonrakı fəaliyyətini komsomol və partiya orqanlarına bağlayıb. Bir müddət
Brejnevin birinci katib olduğu Zaporojye və Dnepropetrovsk vilayətlərində gələcəyin
baş katibinin tabeliyində işləyib.
Brejnevlə dostluq münasibətləri Kirilenkonun gələcək
siyasi karyerasında böyük rol oynayıb. Brejnev baş katib seçildikdən iki il sonra, 1966-cı ildə Kirilenkoya
yüksək vəzifə verib. O, Mərkəzi Komitnənin sənaye, tikinti, nəqliyyat və rabitə
məsələləri üzrə katibi olub. Sonralar bu sahələrə müdafiə sənayesi də əlavə
olunub.
Baş katibin sayəsində böyük səlahiyyət, güzəşt və
imtiyazlara sahib olan Kirilenko Kremldə ciddi fiqurlardan biri sayılıb. Bir
çox hallarda yüksək ranqlı Kreml məmurları onunla hesablaşmaq məcburiyyətində
qalıblar.
Nazir, komitə sədri, diyar və vilayət partiya komitələrinin
birinci katiblərinin kollektivə təqdim etmək əksər hallarda Kirilenkoya həvalə olunub.
1967-ci
ildə Yuri Andropov Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinə sədr, Boris Yeltsin
Sverdlov vilayət Partiya Komitəsinə birinci katib təyin ediləndə də gələcəyin
bu məşhur siyasitçilərini kollektivlərə məhz Kirilenko təqdim edib.
1970-ci illərdə Mərkəzi Komitənin katibi olaraq
partiya xətti ilə müdafiə sənayesinə nəzarət edən Kirilenko büdcə bölgüsündə bu
sahəyə ayrılan vəsaitin məbləğini şəxsən müəyyənləşdirib. Onun söylədiyi rəqəm
müzakirəsiz qəbul edilib. Bu məsələdə o, qeyri-rəsmi olaraq SSRİ Nazirlər
Sovetinin sədrindən də səlahiyyətli olub. Sözsüz ki, onun bu səviyyədə ötkəm
olması Brejnevlə yaxın münasibətlərdən irəli gəlib.
Müasirləri, onunla birlikdə işləyənlərin demək olar
ki, hamısı Andrey Kirilenkonu mənfi insan kimi xarakterizə ediblər, onu son dərəcə
yaltaq, heç bir təşəbbüskarlığı olmayan, hətta öz səlahiyyətləri daxilində olan
hansısa bir sənədə imza atanda
belə
Brejnevdən icazə alan, Kreml məmurları arasında intriqa yaradan, konfliktləri
sevən bir şəxs olduğunu bildiriblər. Amma bütün bunlara baxmayaraq Kirilenkonun
ünvanına söz deməyə çoxlarının cürəti çatmayıb. Birinci ilə dostluq ona "toxunulmazlıq” statusu verib.
Sonralar bir sıra dövlət məmurları, o cümlədən uzun
illər SSRİ-nin xariçi işlər naziri olmuş Andrey Qromıko da Kirilenkonun siyasi
fəaliyyətində bir məqama müsbət qiymət veriblər. 1978-ci ildə Stavropol diyar
Partiya Komitəsinin birinci katibi Mixail Qorbaçovun Mərkəzi Komitəyə katib gətirilməsi
məsələsi Siyasi Büroda müzakirə olunanda Andrey Kirilenko bu təyinata kəskin
etirazını bildirib. O, həmin il Stavropolda olarkən Qobaçovun fəaliyyəti ilə
yaxından tanış olduğunu söyləyərək, onun Moskvaya gətirilməsini məqsədəuyğun saymayıb.
Amma bu dəfə
Brejnev dostu Kirilenkoya yox, Qorbaçovu dəstəkləyən Andropova qulaq asıb.
Qorbaçovun Mərkəzi Komitəyə təyinatı reallaşıb.
1970-ci illərin sonlarında Brejnevin səhhətində
problemlər çoxaldıqca Kirilenko özünün birinci şəxsin yerində görüb. Amma hadisələr
tam əksinə cərəyan edib. Brejnev dostundan qurtulmaq üçün yollar axtarıb.
1980-ci ildə keçirdiyi infarktdan sonra Kirilenkonun sağlıq durumu kəskin şəkildə dəyişib.
Beyin fəaliyyətində, nitqində, yaddaşında nəzərəçarpacaq dərəcədə problemlər yaranıb. O, bəzən saatlara
kabinetində əyləşib hərəkətsiz vəziyyətdə gözlərini iş masasının üstündəki ağ
kağıza zilləyib. Bəzən hər gün gördüyü adamları tanımayıb. Katiblikdən ona ünvanlanan
məktublara, arayışlara və digər sənədlərə sutkalarla dərkənar qoyulmayıb.
1981-ci ildə Kirilenkonun vəziyyəti daha da
ağırlaşıb və rəhbərlik etdiyi sahələrin işi iflic vəziyyətə düşüb. Brejnev
dostunu bu vəziyyətdə vəzifədən uzaqlaşdırmağa çətinlik çəkib. Amma onun vəzifədə
qalması da mümkünsüz sayılıb. Suslov bir neçə dəfə onunla danışmağa cəhd edib.
Bu cəhdlərin heç birinin nəticəsi olmayıb. Nəhayət, Brejnev 1982-ci ilin
ortalarında bu məsələni Andropova həvalə edib.
Andropov Kirilenko ilə qısa və konkret danışıb.
Bildirib ki, o, öz ərizəsi ilə vəzifədən getməlidir. Belə olan təqdirdə onun
bütün güzəştlərinin, xidməti avtomobil, bağ evi, Kreml xəstəxanasında müalicə, ərzaq
təminatının
saxlanılacağını vəd edib. 10-15 dəqiqə çəkən söhbət Kirilenkonun hönkürərək ağlamasına səbəb olub
və o, Andropovdan xahiş edib ki, onun əvəzinə ərizə yazsın. Elə həmin qısa görüşdə Andropov
işdən azad olunmaq haqqında qısa ərizə
yazıb və köçürmək üçün Kirilenkoya verib. Nəhayət, bir neçə saatdan sonra
Kirilenko bir neçə cümləlik ərizəni köçürə bilib.
Beləliklə, Andrey Kirilenkonun Mərkəzi Komitədəki 16
illik fəaliyyətinə son qoyulub. Amma onu Mrkəzi Komitədən yola salmaq Brejnevə
qismət olmayıb. Kirilenkonun sənədlərinin hazırlanması bir müddət çəkib və həmin
müddətdə Brejnev vəfat edib. Andropov artıq heç nəyi ayrıd edə bilməyən
Kirilenkonu Kreml həyətindən özü yola salıb.
Vəzifəsindən azad olunduqdan sonra Andrey Kirilenko
hər səhər əvvəllər olduğu kimi kostyumunu geyinib, işə getməyə hazırlaşıb. Bu hər
gün təkrar olunub. Ağır
xəstəliklərə düçür olmasına baxmayaraq o, Brejnevi, Andropovu, Çernenkonu o
dünyaya özündən əvvəl yola salıb.
İlham Cəmiloğlu
Sfera.az