Abşeron dairəvi dəmir yolu xəttinin rentabelliyini necə artırmaq olar? - ŞƏRH
Bu ilin martın 18-də Abşeron dairəvi dəmir yolu xəttinin Pirşağı-Görədil-Novxanı-Sumqayıt hissəsinin yenidənqurmadan sonra açılışı olub. Bununla da, uzunluğu 198 km olan dairəvi yol tam istismara verilb. Son nəticədə Bakının ətrafında yaşayam və paytaxta işləmək üçün gələn insanların işi asanlaşıb. Bəs Abşeron dairəvi dəmir yolu xəttinin rentabelliyini necə artırmaq olar? Bu barədə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) professoru, iqtisadçı-ekspert Elşad Məmmədov "Report"a şərh verib.
"Dairəvi yolla yük də daşımaq mümkündür”
"Kəskin şəkildə əlavə dəyər yaradacağıq”
E.Məmmədov qeyd edib ki, Azərbaycan sovet ittifaqı çərçivəsində güclü şəkildə neft sənayesi ilə məşhurlaşmışdı: "Azərbaycanda neft emalı kəskin şəkildə ilbəil artırdı. Bu, müsbət təcrübədir. Ölkədə hasil edilən neftin təqribən 80%-dən çoxu ixrac edilir. Neft sənayesinə, neftin emal edilməsinin genişləndirilməsinə investisiyalar yatırsaq, istehsal müəssələrinin Bakı ətrafında yaradılmasına nail olsaq, burda işgüzar fəallıqla bağlı artım olacaq. Burda bizim rəqabət üstünlüklərimiz var. Neftin daşınması ilə bağlı ciddi xərclər ortaya çıxmayacaq. Digər tərəfdən çoxlu sayda iş yerləri aça biləcəyik. Kəskin şəkildə əlavə dəyər yaradacağıq. Əlavə dəyərin də daşınması başqa tariflərlə olacaq. Hazır məhsulu daşıyanda başqa tariflər olacaq. Belə olduqda isə "Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC mənfəətini kəskin şəkildə artırmış olacaq. İqtisadiyyatda dayanıqlı və balanslaşdırılmış inkişaf olmalıdır ki, nəqliyyat sektorunun inkişafı olsun. Dövlət nəqliyyat sektorunun inkişafına əhəmiyyətli investisiyalar yatırdı".
O əlavə edib ki, ölkə daxili sərnişin daşımaları bir sıra hallarda rentabelli olmur: "Biz bunu metronun timsalında görürük. Dövlət bir sıra hallarda həmin operatorlara və şirkətlərə subsidiyalar edir. Yəni, onlar təsərrüfatlarını qura bilsinlər. Abşeron dairəvi dəmir yolunun açılması ilə maliyyə axının olmasına inanmaq sadəlövlük olardı.Faktiki olaraq nəqliyyat infrastrukturunun gəlirliyi yükdaşımadandır. Lakin dövlət tək mənfəət əldə etmək funskiyası yoxdur, sosial funksiyası var ki, əhalisinin sərbəst hərəkət etməsi üçün infrastruktur yaradsın. Dövlətin bu infrastruktunun yaratması müsbət haldır ki, əhalinin rahatlığını təmin edə bilir, əhali daha tez şəkildə öz iş yerlərinə çata bilir. Bu nöqteyi nəzərdən dövlət uduzmur, əhalinin bu infrastrukturdan istifadə etməsi əhalinin əməyinin məhsuldarlığına xidmət edir. Ona görə bu infrastruktur vacib idi. Dövlət bura vəsait yerləşdirməli idi. Amma kapital qoyuluşlarının effektivliyini də unutmaq olmaz. Bu kapital qoyuluşu iqtisadi cəhətdən effekt versin ki, gələcəkdə bu infrastrukturun saxlanması ilə bağlı xərclər olacaq. Amartsizasiya xərcləri olacaq. Ona görə kapital effektiv şəkildə yerləşdirilməlidir. Kapital qoyuluşlarının effektivliyinin təmin edilməsi üçün aktiv iqtisadi sistem tarazlı inkişaf etməlidir ki, qoyulan vəsiat geri qayıtsın.