“27 il öncə heç bir ölkə bilmirdi ki, Azərbaycan Avropanın enerji təminatında...” - Millət vəkili
13:51 / 20.09.2021
790
27
il əvvəl dünyanın müxtəlif ölkələrini təmsil edən şirkət nümayəndələri Bakıda
bir araya gələndə çox az adam düşünürdü ki, qısa müddətdən sonra Avropanın
enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbaycan aparıcı ölkələrdən birinə
çevriləcək. Qısa olaraq "Əsrin Müqaviləsi”nə nəzər salaq.
Müqavilənin
operator kimi çıxış edən BP şirkəti ən çox paya malik idi: ingilslər 34.1 faiz
paya sahib ola bilmişdirlər. Qalan paylar digər iştirakçı şirkətlər arasında
bölüşdürülmüşdü: Chevron-Texaco (10.2%), Lukoil (10%), ARDNŞ (10%), Statoil
(8.6%), ExxonMobil (8%), TPAO (6.8%), Devon Energy (5.6%), Itochu (3.9%),
Amerada Hess (2.7%).
Sfera.az
bildirir ki, bunu iqtisadçı deputat Vüqar Bayramov "Əsrin müqaviləsi"nin
imzalanmasının 27-ci ildönümü haqda danışarkən deyib.
Millət
vəkili qeyd edib ki, dünyanın 7 ölkəsinə mənsub olan 11 neft şirkəti sonradan
bir araya gələrək konsorsium yaradaraq Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ)
ilə birlikdə Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda olan "Azəri",
"Çıraq" və "Günəşli" yataqlarının dərinlikdə yerləşən hissəsinin
müştərək işlənməsi haqqında müqavilə imzaladılar:
"Saziş
çərçivəsində 20 milyard dollar investisiya neft sektoruna yönəldilmişdi və 6.5
milyard barreldən artıq neft hasil edilməsi proqnozlaşdırılırdı. Müqavilə çərçivəsində
"Çıraq" neft yatağından hasil edilən neftin ixracına 1999-ci ildə
başlanılmışdı. Əvvəlcə 4 platformadan ümumi olaraq gündə 674 min barrel neft
ixrac edilməyə başlanılmışdır ki, bunun da 131 min bareli "Çıraq”, qalanı isə
"Azəri” yatağında hasil edilmişdi. Yeni əsrdən isə Azərbaycan
"Bakı-Tbilisi-Ceyhan” neft kəməri ilə neft ixracını gündəlik olaraq 1 milyon
barreldən çox artırmağa nail olmuşdu. "Əsrin müqaviləsi" sonradan
dünyanın 19 ölkəsinin 41 neft şirkəti ilə 30-dək sazişin imzalanması ilə davam
etdirildi”.
V.
Bayramovun sözlərinə görə, "Əsrin müqaviləsi" həm karbohidrogen
ehtiyatlarının miqdarına, həm də qoyulan sərmayələrin həcminə görə dünyada
bağlanan ən iri sazişlərdən biridir:
"İmzalanmış
neft sazişləri üzrə Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafı üçün nəzərdə
tutulmuş 64 milyard ABŞ dolları investisiya qoyuluşunun 57,6 milyardı dəniz
yataqlarının mənimsənilməsinə və perspektivli strukturlarda axtarış-kəşfiyyat
işlərinin aparılmasına yönəldilmişdi. Nəhayət, 1999-cu ilin dekabrında Azərbaycanın
"mənfəət nefti" ilə doldurulmuş ilk tankeri dünya bazarlarına
çıxarıldı.
Nəticədə
enerji resursları ölkəmiz üçün yalnız dövlət gəlirlərinin artması mənbəyi
deyil, həmçinin ciddi geosiyasi alətə çevrildi. Azərbaycan artıq dünya enerji təhlükəsizliyinə
töhfə vermiş ölkələrdən sayılır. Digər maraqlı nüans olaraq qeyd etmək istərdik
ki, qlobal arenada enerji təchizatçısı kimi Azərbaycanın müstəqil beynəlxalq
siyasət həyata keçirmə imkanları yaratdı”.
İqtisatçı
"Əsrin Müqaviləsi"nin ilk olaraq ölkənin beynəlxalq güvənini ciddi şəkildə
artırmaqla xarici investisiya axınlarını sürətləndirdiyini qeyd edib:
"Əsrin
müqaviləsi"nin davamı və onun yaratdığı imkanlar kontekstində 2017-ci ildə
Azərbaycan daha bir strateji layihəyə imza atdı. Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin rəhbərliyi altında həyata keçirilən enerji strategiyası 2050-ci
ilədək ölkəmizin neft hasilatının stabil şəkildə davam etdirilməsini, dövlət gəlirlərinin
artırılmasını və eləcə də qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün maliyyə təminatı
formalaşdırmaqdadır.
Turan
Rzayev