İstanbulda baş verən zəlzələ nəticəsində azı 17 nəfər xəsarət alıb. Bu barədə İstanbul vilayətinin valisi Davut Gül məlumat verib. İstanbulda Mərmərə dənizində baş verən zəlzələ səbəbindən panikaya düşən 17 nəfər xəsarət alıb , deyə Gül Milliyet qəzetinə bildirib. Onun sözlərinə görə, hazırda binaların uçması və ciddi dağıntılarla bağlı hər hansı əlamət qeydə alınmayıb. Həmçinin İstanbulun hər iki hava limanı zəlzələdən sonra fəaliyyətində hər hansı problem yaranmadığını, adi rejimdə işlədiklərini açıqlayıblar. AFAD-ın açıqlamasına görə, zəlzələnin maqnitudası 5 olub, episentri isə Mərmərə dənizində yerləşib.(Müsavat.com)

Son illərdə Bakıda və Abşeron rayonunda valideynlərin ən çox şikayət etdiyi məsələlərdən biri məktəblərdə şagird sıxlığının həddən artıq yüksək olmasıdır. Artıq bəzi təhsil ocaqlarında, xüsusən də Bakının ətraf qəsəbələrində və Xırdalanda siniflərdə 40-dan çox, 60 şagirdin təhsil alması faktı qeydə alınıb. Bu isə təhsilin keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov siniflərdə şagird çoxluğu probleminin səbəbləri və nəticələri haqqında Sfera.az-a danışıb. O bildirib ki, siniflərdə çoxsaylı şagirdlərin olması təhsilin keyfiyyətinə birbaşa mənfi təsir göstərir: Azərbaycanda, xüsusilə böyük şəhərlərdə əhalinin artımı fonunda məktəb tikintisi eyni sürətlə aparılmır. Bu isə siniflərin həddən artıq yüklənməsinə səbəb olub. Fakt odur ki, Xırdalan və Bakı ətrafı qəsəbələrdə siniflərdə 40 60 şagirdin olması halları mövcuddur və bu, təhsil mühitini qeyri-səmərəli edir. Ümumi Təhsil Haqqında Qanunun 14.2-ci maddəsinə görə, hər bir şagirdin təhsil hüququ bərabər təmin edilməlidir. Təəssüf ki, bu norma çox vaxt pozulur . Ekspertin sözlərinə görə, son 10 ildə ölkədə şagirdlərin sayı sürətlə artıb: Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2010-cu illə müqayisədə 2023-cü ildə ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərin sayı 200 mindən çox artıb. Bakı, Abşeron və Sumqayıtda sıxlıq ən yüksək həddədir. Əgər bəzi kənd məktəblərində siniflərdə 10 12 şagird oxuyursa, şəhərlərdə bu rəqəm 2 3 dəfə çoxdur. OECD ölkələrində ibtidai siniflərdə orta göstərici 21 23, yuxarı siniflərdə isə 24 26 nəfərdir. Finlandiya, Estoniya kimi yüksək nəticə göstərən ölkələrdə siniflər kiçikdir və müəllim hər bir şagirdlə fərdi işləmək imkanı əldə edir. Azərbaycanda isə 40 60 nəfərlik siniflər bu modeldən tamamilə uzaqdır . Mütəxəssis qeyd edib ki, şagird sayı çox olan siniflərdə müəllimin diqqəti parçalanır, fərdi yanaşma mümkün olmur, qiymətləndirmədə obyektivlik azalır, şagirdlər arasında intizam problemləri artır: Psixoloqlar da təsdiq edir ki, şagird sayı çox olan siniflərdə uşaqlar arasında stress və aqressiya daha çox müşahidə olunur. Bu da nəticə etibarilə beynəlxalq qiymətləndirmələrdə Azərbaycanın geri qalmasına səbəb olur. Nazirliyin təşəbbüsü ilə Yeni məktəb layihəsi çərçivəsində hər il onlarla məktəb binası tikilir və əsaslı təmir olunur. Bu, əhalisi sıx olan ərazilərdə vəziyyəti tədricən yumşaldır. Amma demoqrafik artım fonunda məktəb şəbəkəsinin genişləndirilməsi daha sürətli və genişmiqyaslı tədbirlər tələb edir . Kamran Əsədov hesab edir ki, optimal sinif sayı 20 24 nəfərdir. Əgər məktəb şəbəkəsi vaxtında genişləndirilsə, iki və üçnövbəli tədris ləğv olunsa, təhsil keyfiyyətində ciddi artım olacaq: Əsas problem şagird çoxluğu yox, məktəb və sinif otaqlarının azlığıdır. Yeni məktəblərin tikilməsi, paralel siniflərin artırılması və müəllimlərin işə qəbulu imkanlarının genişləndirilməsi vacibdir . Sfera.az məsələ ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinə sorğu göndərib. Bəsti Rəfizadə Sfera.az

Son illərdə həm Azərbaycanda, həm də dünyada müşahidə olunan mühüm sosial tendensiyalardan biri gənclərin evlilik və valideynlikdən daha çox uzaqlaşmasıdır. Əvvəlki nəsillərdə ailə qurmaq və övlad sahibi olmaq həm təbii, həm də vacib həyat mərhələsi hesab olunurdusa, bu gün gənclər məsələni daha fərqli qiymətləndirirlər. Onların fikrincə, ailə qurmaq, övlad sahibi olmaq məsuliyyəti artırır, maddi çətinliklər yaradır və şəxsi azadlıqları məhdudlaşdırır. Bu qorxu gənclərin ailə qurmaq, uşaq sahibi olmaq qərarlarından çəkindirir. Gənclərdə formalaşan bu düşüncə ilə bağlı fikirlərini Sfera.az-a bölüşən sosioloq Hüseyn İbrahimov hesab edir ki, əvvəllər gənclər 18-25 yaş arası daha erkən ailə qurmağa meyilli idilər. Sosioloq söylədi ki, indi bu yaş aralığında nikah statistikası sürətlə aşağı düşür: Bu tendensiya tək Azərbaycanda deyil, bütün dünyada müşahidə olunur. Məsələn, bəzi Qərbi Avropa ölkələrində 18-29 yaş arası gənclərin ailə qurma faizi cəmi 15-20 faiz təşkil edir. Bu isə həmin ölkələrdə demoqrafik böhranlar yaradır. Bizdə hələlik böhran olmasa da, risk getdikcə artır . İbrahimovun fikrincə, əsas səbəblərdən biri gənclərin sərbəst qərar vermə imkanıdır: Əvvəllər gənclər valideynin təsiri və ya təkidi ilə ailə qururdular. İndi isə gənclər evlilik və valideynlik qərarını yalnız özləri vermək istəyirlər. Bu, bir tərəfdən müsbət haldır, çünki onların sosial məsuliyyət hissi artır. Digər tərəfdən isə nəticədə evlilik və övlad sahibi olmaq prosesi getdikcə gecikir . Sosioloq əlavə edib ki, gənclərin karyera, şəxsi inkişaf, azadlıq və maddi müstəqilliyə daha çox önəm verməsi də onların ailə və övlad planlarını təxirə salır: Əvvəllər gənclər ailəni valideynin dəstəyi ilə idarə edirdilərsə, indi müstəqil yaşamağa üstünlük verirlər. Bu azadlıq istəyi onları valideynlikdən də uzaqlaşdırır. Psixoloji məsuliyyət qorxusu da artır, çünki gənclər düşünürlər ki, övladı təkbaşına necə böyüdəcəklər . Psixoloq Ülkər Məhərrəmova isə məsələnin həm psixoloji, həm də sosial tərəflərinə diqqət çəkdi. Onun sözlərinə görə, bu, qlobal problemdir və yalnız Azərbaycana xas deyil: Əsas səbəb maddiyyatdır. Uşağın sağlamlığı, təhsili, inkişafı üçün ciddi maliyyə tələb olunur. Bu gün gənclər həm də şəxsi inkişaflarına daha çox üstünlük verirlər ali və magistr təhsili almaq, səyahət etmək, karyera qurmaq istəyirlər. Onların düşüncəsinə görə, övlad sahibi olmaq bütün bunları məhdudlaşdıra bilər . Psixoloq əlavə edib ki, əvvəlki dövrlərdə övlad sahibi olmaq ailə dəyərlərinin təməl prinsiplərindən biri idisə, indi bu, seçim kimi dəyərləndirilir: Gənclər xoşbəxtliyi yalnız övladla ölçmürlər. Onlar xoşbəxtliyi şəxsi zövqlərdə, səyahətdə, karyerada və şəxsi inkişafda görürlər. Digər tərəfdən, psixoloji qorxu da güclüdür. Mən övladımı doğru böyüdə biləcəmmi? Uşaqlığımda ala bilmədiyim sevgi və qayğını övladıma verə biləcəmmi? kimi narahatlıqlar valideyn olmaq qorxusunu artırır. Unutmaq olmaz ki, ailə kiçik bir dövlətdir. Hər bir sağlam ailədə böyüyən övlad gələcəkdə böyük dövləti möhkəmləndirir. Ona görə də gənclərin sosial təminatı gücləndirilməli, ailə dəyərlərinin qorunması üçün münbit şərait yaradılmalıdır . Ekspertlərin rəyinə görə, gənclərin valideyn olmaqdan qaçması məsuliyyətsizliklə bağlı deyil: Əksinə, onlar məsuliyyəti daha dərindən dərk etdikləri üçün bu addımı atmaqdan çəkinirlər. Lakin maddi çətinliklər, karyera və şəxsi inkişaf arzusu, həmçinin azadlıq istəyi gəncləri valideynlikdən uzaqlaşdırır. Uzunmüddətli perspektivdə bu tendensiya demoqrafik problemlərə yol aça bilər. Belə olan halda, əsas vəzifə həm dövlətin, həm də cəmiyyətin üzərinə düşür gənclərə həm sosial, həm də psixoloji baxımdan güvənli ailə mühiti təmin etmək lazımdır . Bəsti Rəfizadə Sfera.az